Ekrem Demirli yazıları - Lacivert Dergi

Ekrem Demirli

Masallarda Dile Gelen Hakikat: Mümkün Dünya Anlatısı Olarak Masallar

17 Kasım Çarşamba2021 Öteden beri düşünürler evrenin varlığını imkân ve zorunluluk üzerinden açıklamak istemiştir. Bu kavramlaştırma Tanrı'nın varlığını mümkün varlıklar üzerinden açıklayarak âlemi O'nun cömertliğinin ürünü...

Doğayı bencilce savunmak: Yeni bir sözleşme mümkün müdür?

20 Eylül Pazartesi2021 Modernleşme ile birlikte bozulan insan-doğa “nikâhı” yerini saygısız ve şehvet esaslı bir ilişki türüne bırakmış, insanın doğa ile ilişkisi ahlaki muhtevadan koparak bir tahakküm ve istilaya dönmüştür.

İslam geleneğinde çağdaş kavramları bulabilir miyiz?

17 Ağustos Salı2021 Müslüman düşüncenin kelimenin hakiki anlamıyla yeni ve kapsamlı içti hatlara ihti yacı vardır. Müslümanların yaşadıkları dünyada ahlak, hukuk ve siyasetle ilişkilerini sahici ve tutarlı bir şekilde tesis etmeden bireysel kimliklerini korumaları söz konusu olmayacaktır.

Allah'ın varlığı meselesi üzerine düşünmek: Allah'ın varlığının ispatı mümkün müdür?

18 Mayıs Salı2021 Günümüzdeki büyük sorun şudur: Dindarlık insanlar arasında süratle yaygınlaşırken entelektüel ortamlarda neredeyse en zayıf dönemini yaşamaktadır. Bu çelişkinin aşılması mümkün görünmüyor, fakat daha makul bir seviyede tutulması mutlak bir zarurettir.

Yunus’un şiirinde vahdet-i vücud anlayışı bulunabilir mi?

20 Nisan Salı2021 Yunus’un aşk anlayışında dikkatimizi çeken esas yön ezeli insan fikridir. Onu bir metafizikçi düşünür kılan veya o düşünceye yaklaştıran ana tavır burada tebarüz eder: Ezeli insan fikri! Peki, niçin aşk? Çünkü aşk bir ağacın kökleri ile dalları arasındaki bağın anlatımıydı.

Bir cesaret tanımı: Korkmaktan korkmadan duyguları yönetebilmek

17 Şubat Çarşamba2021 Her birimiz durmak ile gitmek arasında sınanırız. Hayatı ikilem içinde yaşarız gerçekte, Hz. Musa’nın yaşadığı her birimizin ömründe defalarca tecrübe ettiğidir: Durmak ile gitmek arasında denendiğimiz her durumda Musa’nın annesiyizdir

Modern dünyada dindarlık: Dinler altın çağlarını yaşıyor olabilir mi?

02 Şubat Salı2021 Din modernleşme ile birlikte daha geniş bir yayılma hızına kavuştu, toplumlar dinleriyle tanışma sürecine girdi: Daha önce dindar idiler, şimdi bilgili dindar olmaya başladılar. Dinin bu gelişim süreci “arızi” bir durum veya bir yanılsama değilse, bir paradoks ile karşı karşıyayız: Din bugün bütün dünyada altın çağını yaşıyor olabilir.

Müslüman dünyada evrensel başarı sorunu ve entelektüel savrulmalar

15 Aralık Salı2020 Konu veya alan ne olursa olsun evrensel başarı listesine girebilecek isimlerden yoksunluk Müslüman toplumları asrın dışına iteliyor. Herhangi bir alanda “evrensel” isimler çıkarmadaki başarısızlıklar kaderimiz olduğu sürece “fobik” görüleceğimiz kesindir.

Himmeti buğdaya döndürmek: Tasavvuf ve iktidar arzusu

17 Kasım Salı2020 Din bize erdemlere erdikten sonra daha önce bir kere terk ettiğimiz iktidara tekrar dönmemeyi salik verir; çünkü dindarlikla yapilabilecek en kötü iş, dünyevi bir iktidar inşa etmek ve güç devşirmektir. Bu yüzden hemen bütün peygamberler “sizden bir şey istemiyorum” diyerek tebliğe başlar.

Dört yıl sonra 15 Temmuz şehitlerini yad ederken: İhaneti kader görmemek

17 Temmuz Cuma2020 15 Temmuz, ülkemizin “kilid-i mülk-i İslam” (İslam ülkesinin kilidi) olduğu gecenin adıdır. O kilit açılsaydı İslam memleketi düşecek, kilit korunduğunda istikbale umutla bakabilecekti.

Adem ve Havva meselesi hakkında: Metafizik olmadan cinsiyet meselesi konuşulabilir mi?

11 Haziran Perşembe2020 Din üzerinde düşünenlerin “meleklerin cinsiyetini tartışan rahipler” hâline gelmek korkusu dinin kadim konularını ele almayı engelliyor. Her ne olursa olsun insan sorununu ele alabileceğimiz çerçeve kadın-erkek meselesini metafizik zeminde yorumlayabileceğimiz çerçeve olacaktır. Böyle yapabilirsek kadın-erkek olmanın anlamını ve imkânlarını konuşma zemini bulabiliriz.

İnsanın en büyük ailesi: Tabiat ve evrensel akrabalıklar

18 Mayıs Pazartesi2020 Bir insanın doğumu evrenin var olması mesabesinde büyük bir mucize ve benzersiz hadisedir çünkü insan evrenin anlamı ve ruhudur.

Helal ile haram nasıl ayrışır: Hükümleri ahlak yoluyla öğrenmek

13 Nisan Pazartesi2020 Helal rızık Allah’a giden yolun azığı hâline gelerek takva ile özdeşleşir: ‘Azık alın! Dikkat edin en hayırlı azık takvadır.’

Mehdi ve Mesih inancı çerçevesinde İnsanın ölümü dünyanın ölümüdür

12 Mart Perşembe2020 Hz. Peygamber “ahir zaman nebisi” olarak nitelenince, kıyamete bir tarih kondu; kopacağı vakti değil, kopmaya başladığı vakti onunla bildik. Hadislerde ve dinî metinlerde öyle bir kıyamet tasavvuru işlenir ki neredeyse “eli kulağında” diyebileceğimiz bir durum söz konusudur.

Geleneksel tıbbı nebevi saymak mümkün mü?

17 Şubat Pazartesi2020 Modern tıbba ‘muhalefet’ ve ‘kayıt dışı tıp’ insanları sürekli kuşkucu kılıyor; modern tıbbın iddialarına karşılık geleneklere dönme arzusu güçleniyor. Bu tavır doğru mudur, değil midir, ayrı bir mesele! Asıl sorunlardan biri modern tıbbın “dinî” gerekçeler üzerinden eleştirilmesidir.

Tanrı ideal güzelliktir

14 Ocak Salı2020 Güzellik var olmamız, inayete ve lütfa mazhar olmamız, varlığı bilmemiz ve görmemiz demektir. Ezelden aşina olduğumuz güzellik bilgisi, en güzeli ve en mükemmeli bulalım diye bize ihsan edilmış yol azığıdır.

“Filin bütünü”nü görene övgü olarak Mevlâna’yı okumak

16 Aralık Pazartesi2019 Mevlâna telakkimiz hikâye anlatan bir dede ile hazır cevaplarıyla imdada yetişen bir söz ustası arasında gider gelir. Mevlâna üzerindeki ilgide, bilginin yerini duygunun alması büyük düşünürün zihin dünyasını şekillendiren mirası hesaba katmamamızdan kaynaklanır.

Ergenekon destanını okuma denemesi (2): Dağın demirinden şehir kurmak

25 Kasım Pazartesi2019 Kendini tanıyan insan en güçlü insandır çünkü aradığını bulmuş, gayesine ermiş, arzularını yönetebilmiş, saadete nail olmuştur. Böyle bir insan gerçek hükümdar, İbn Sina’nın ifadesiyle “yeryüzünün sultanı”, sufilerin ifadesiyle ise “hakiki insan”dır.

Ergenekon destanını okuma denemesi (1): Dağları aşarak millet olabilmek

30 Ekim Çarşamba2019 Modern yaklaşımlar, destanların abartılı anlatımlarının ve “basit” dillerinin ötesinde saklanan hakikati izhar ederek, insanın yeryüzündeki serüveninin zamanı ve mekânı aşan boyutlarını bize gösterdi. Destanlarda anlatılan her birimizin bireysel ve müşterek kaderidir.

Ergenekon Destanını Okuma Denemesi (1): Dağları aşarak millet olabilmek

09 Ekim Çarşamba2019 Modern yaklaşımlar, destanların abartılı anlatımlarının ve “basit” dillerinin ötesinde saklanan hakikati izhar ederek, insanın yeryüzündeki serüveninin zamanı ve mekânı aşan boyutlarını bize gösterdi. Destanlarda anlatılan her birimizin bireysel ve müşterek kaderidir.

İnsan özgürlüğünün genel çerçevesi: Neyi bilebiliriz ve neyi yapabiliriz tartışmasını hatırlamak

27 Ağustos Salı2019 Mutlak ve mükemmel anlamda özgür olan Allah’tır. Bu bakımdan özgürlüğün bilgisi Allah’tan bize geldiği gibi özgür olmak, Allah gibi bilmek, O’nun gibi güçlü-kudretli olmak, O’nun gibi yapabilmek demektir.

Kalp aklın baktığı yere bakmaz

15 Mayıs Çarşamba2019 Modern çağlarda aklın tanımı daha belirsiz olsa bile, en azından günlük hayatta ahlak ile akıl arasındaki irtibatı kabul ederiz. Bizim için akıllı olmak ahlaklı olmayı gerektirir. Dinî düşünce ise tam olarak buradan hareket ederek akıl ile ahlak arasındaki ilişkiyi bir tamamlanma ilişkisi şeklinde tesis eder.

Asr üzerinde değerlendirmeler: Asrı ikindi vaktine sığdırmak

16 Nisan Salı2019 Asır iki anlama gelir: Birinci anlamıyla asır çağ veya uzun süre dilimi demektir. Bir asırdan söz etmek insan ömrünü kuşatacak geniş zaman diliminden söz etmek demektir. İnsan ömrü normal şartlarda asra yakın bir süredir.

Arzu gücü ile akıl arasında insan: Reddederek özgürleşmek

26 Mart Salı2019 İnsan arzularının peşinde koşar, arzuları tarafından sevk edilir, arzularına ulaştığında mutluluk, engellendiğinde de mutsuzluk ve moral bozukluğuyla başka bir alana savrulur; ama yaşadığı sürece vazgeçmez.

Hak edilmiş bir hayatı yaşamak: Bir Boğaç Han masalı

15 Şubat Cuma2019 Ne olacağı belirsiz birine isim vermek onun kişisel kabiliyet ve yeteneğine değil, ailenin beklentisine atıf yapar. Kadim bir deyimde “isimler gökten iner” denilir. Hiçbir insan gökteki adını bilemez fakat bir hayat yaşayarak gökteki adımızı öğrenmiş oluruz.

Bir gelenek eleştirisi olarak tasavvuf

16 Ocak Çarşamba2019 Tasavvufun dini hayata ve düşünceye getirdiği en önemli bakış açısı; Allah'ın bir özne olarak hayatın merkezine yerleşmesi meselesi! Aslında ahlakın maksadı da budur çünkü ahlak bize varlığın kendisi olan Allah'ı tanıyabileceğimiz yolu gösterir.

Zindan ve imtihan yeri arasında dünya

17 Aralık Pazartesi2018 Dünya zevkleri bize helal kılınmış olmakla kalmamış, bu zevkler ve nimetler meşru ölçülerde Allah'ı tanımamızın araçalrı olarak belirlenmiştir.

Anadolu’nun İslamlaşması ve kurucu asır: 13'üncü yüzyıl

16 Kasım Cuma2018 Yunus’un “Dövene elsiz, sövene dilsiz” dediği insanlar Avrupa’nın yarısını fethedebildi. Hâlâ bu paradoksu anlamaya çalışıyoruz: Dövene elsiz olan nasıl fetih yapabiliyor?

Bir mabet ve fabrika arasında tabiat

13 Ekim Cumartesi2018 İnsan tabiatın sahibi değil, Allah'ın sınırlara uymakla yükümlü bir emanetçisidir Yaşadığı süre çinde insan hem kendini hem tabiatı hem rabbini tanıyarak ahlaki varlık olmakla yükümlüdür.

Gelecek bilgisinden iktidar devşirmek: Kâhinler ve gelecek kaygıları

19 Eylül Çarşamba2018 Nübüvvet, Allah’tan başka kimsenin gelecek hakkında bir bilgi veremeyeceğini söyleyerek kehanetin dayandığı dünya görüşünü ilga etti.

YENİ YAZILAR

Sevim Zehra Can Kaya

Muhteşem Yüzyıl’da oryantalist örneklerdeki zihin dünyasını birebir izleme imkânı bulduk. Destansı epik anlatı özellikleri gösteren bu yapım marifetiyle Doğulu kadın, örtük ve self-oryantalizmin kullanışlı bir enstrümanına dönüştürülmüş oldu.

Tuba Kaplan

Sinema, dilini kurarken mitolojiden sıklıkla faydalanır. Mitler genelde epik ve fantastik türde, bazen doğrudan bazen de dolaylı yollardan senaryoya dâhil olur. Mitolojik kahramanlar yarı-tanrı ya da olağanüstü...

Başak Burcu Eke

Artık kıimse birbirini “Sen hiç albız gördün mü?” diye korkutmuyor. Ama ne olur ne olmaz diyerek kendimizi istemsizce iki kez tahtaya vururken yakalıyoruz. Yeni çağın kötücüllerini gördükçe toplumsal hafızamızın derinliklerinde saklı albız korkumuzdan kopamıyoruz.

Senem Karabulut

Semboller başlangıçtan günümüze kadar gelmiş ve insanın soyutlama yeteneğiyle özdeşleşmiş işaretlerdir. Edebiyatta, sanatta, felsefede, mimaride ve mitoloji gibi pek çok dalda kendini gösterirler. Örneği...

Gökhan Gökçek

Türkler tarih sahnesine çıktıları Türkistan sahasının şartları itibarıyla hayatlarını uzun bir süre konargöçer bir toplum olarak idame ettirdiler. Hayat tarzları, bireyin ve toplulukların ihtiyaçlarının...

Dursun Ali Tökel

Destanî anlatıların rollerini hiçbir zaman küçümseyemeyiz. Bu anlatılar bugüne de şekil veren en önemli inançlar ve tabulardır. Mitlerle örülü bu anlatılarda insan kendi varoluşunun inşasını bulur. Bu öyle derin bir varoluştur ki kimi insan mitleriyle dini arasında kalsa mitini dinine tercih eder.

Bercan Tutar

Mitolojik canavarları andıran Batı hegemonyası sadece kanla, kaosla besleniyor. Doğası gereği iç çatışmalar, etnik ve dini mücadelelerle, bölgesel savaşlar ve darbeleri körüklüyor. Yolun sonuna geldi ve artık vadedeceği bir şeyi de kalmadı.

Birol Biçer

Destanlar, efsaneler, mitolojiler belki insan ürünü ancak insan da, insanlık da bir ölçüde onların ürünü… Bilinmeyen çağların, hayal ile gerçek arasında hadiselerin, ne kadarı gerçek ne kadarı kurgu...

Mehmet Hakan Kekeç

Türkler bir günde Müslüman olmadı. Neredeyse iki yüzyıla uzanan süreç, radikal bir kopuş biçiminde değil, "birikimi İslamlaştırarak" tamamlandı. Vahyin indiği Kureyş toplumunda Hz. Peygamber (sav) ve sahabeler,...

Ahmet Taşağıl

İnsanlığın maceralarının, geçtiği merhalelerin, atlattığı badirelerin, kurtuluş hikâyelerinin en güzel sembollerinden biri şüphesiz sembolik ifadelerle çok katmanlı a nlatımlara sahip olan destanlar, efsaneler...

BİZE ULAŞIN