Ekrem Demirli yazıları - Lacivert Dergi

Ekrem Demirli

TÜKETİM ARZUSUNUN GİZLEDİĞİ: MODERN İNSAN, ÜRETMEK VE HAYATIN UNUTULMASI

20 Ocak Cuma2023 Eski ahlak kitaplarında zikredilen birçok örnek modern insana tuhaf gelir, tam olarak neden söz edildiğini anlamak veya söylenen karşısında ikna olmak mümkün olmaz. Bu örnekler arasında en garip olanı...

ELEŞTİRİ VE MÜŞKÜLPESENTLİK: MÜSLÜMAN TOPLUMDA DÜŞÜNCE HAYATI VE ELEŞTİRİ

19 Aralık Pazartesi2022 Eleştiri herhangi bir ürünün veya düşüncenin iyiliğini izhar etmek üzere yapılır veya yapılmalıdır. "Eleştiri bir sevgiden doğmalıdır" derken George Steiner bunu kast etmiş olmalıdır. Steiner bunu "doğmalıdır"...

İRADEYİ MUSİKİNİN ETKİSİNDEN KORUYABİLMEK: İBADET HAYATINDA MUSİKİNİN İŞLEVİ

21 Ekim Cuma2022 İki alan çağımızda geçmiş zamanlara göre yaygın bir meşruiyete mazhar olmuş, kadim dünyadaki görece durumlarına kıyasla daha tartışılmaz ve eleştirilemez paye kazanmıştır. Bunlardan biri bilimler arasında...

LAKAPLARLA YÖNETMEK: GÖRÜNTÜ VE ALGIDA KAYBOLAN BEN

18 Ağustos Perşembe2022 İbnü'l-Arabi Fütuhat'ta Kabe'yi tavaf ederken yaşadığı garip bir hali aktarır. Ona göre garip olmasa bile çağdaş okurun inanmakta güçlük çekebileceği bir hadiseyi aktarır desek daha doğru anlatmış olabiliriz...

SÜBJEKTİF DİN TELAKKİSİ

04 Temmuz Pazartesi2022 İbn Sina Tanrı'yı bilmenin imkanından söz ederken "Tanrı'nın mertebesi herkesin varabileceği bir yer olamayacak kadar yücedir" dedikten sonra başka bir söz daha söyler ki, dini ve ahlaki hayatta insanları...

EYLEMSİZLİK HALİNDE TEFEKKÜR: NİÇİN ORUÇ TUTARIZ?

18 Nisan Pazartesi2022 İnsan yemek, içmek ve cinsellikten uzaklamakla kim olduğunu yeniden düşünmeye çalışır, yeryüzündeki varlığını bir kez de yemeksiz ve cinselliksiz düşünür. Orucun yeğane amacı kurbiyet, yani hakk'a yakınlıktır.

Kesinlik ve Sabit Değer Arayışı İnsanlığın Mağarası mıdır?

19 Ocak Çarşamba2022 Mağaranın” dışına çıkma cesareti veren şey, gerçeklik hakkındaki kesinlik umudumuzdur; insan ancak öyle bir bilgi için “mağaradan” çıkabilir.

Görünmek Arzusu: Algı ve Gerçeklik Arasında Sıkışan Benlikler

28 Aralık Salı2021 Gerçek iktidar ancak gerçek var oluş yolunda bulunabilir. Tasavvufun en önemli ilkelerinden birini teşkil eden melamet tam da budur: Melamet insanın hakikate giden yolculuğunda imajları aşarak mutlak ferdiyete gidebilecek cesareti göstermektir.

Masallarda Dile Gelen Hakikat: Mümkün Dünya Anlatısı Olarak Masallar

17 Kasım Çarşamba2021 Öteden beri düşünürler evrenin varlığını imkân ve zorunluluk üzerinden açıklamak istemiştir. Bu kavramlaştırma Tanrı'nın varlığını mümkün varlıklar üzerinden açıklayarak âlemi O'nun cömertliğinin ürünü...

Doğayı bencilce savunmak: Yeni bir sözleşme mümkün müdür?

20 Eylül Pazartesi2021 Modernleşme ile birlikte bozulan insan-doğa “nikâhı” yerini saygısız ve şehvet esaslı bir ilişki türüne bırakmış, insanın doğa ile ilişkisi ahlaki muhtevadan koparak bir tahakküm ve istilaya dönmüştür.

İslam geleneğinde çağdaş kavramları bulabilir miyiz?

17 Ağustos Salı2021 Müslüman düşüncenin kelimenin hakiki anlamıyla yeni ve kapsamlı içti hatlara ihti yacı vardır. Müslümanların yaşadıkları dünyada ahlak, hukuk ve siyasetle ilişkilerini sahici ve tutarlı bir şekilde tesis etmeden bireysel kimliklerini korumaları söz konusu olmayacaktır.

Allah'ın varlığı meselesi üzerine düşünmek: Allah'ın varlığının ispatı mümkün müdür?

18 Mayıs Salı2021 Günümüzdeki büyük sorun şudur: Dindarlık insanlar arasında süratle yaygınlaşırken entelektüel ortamlarda neredeyse en zayıf dönemini yaşamaktadır. Bu çelişkinin aşılması mümkün görünmüyor, fakat daha makul bir seviyede tutulması mutlak bir zarurettir.

Yunus’un şiirinde vahdet-i vücud anlayışı bulunabilir mi?

20 Nisan Salı2021 Yunus’un aşk anlayışında dikkatimizi çeken esas yön ezeli insan fikridir. Onu bir metafizikçi düşünür kılan veya o düşünceye yaklaştıran ana tavır burada tebarüz eder: Ezeli insan fikri! Peki, niçin aşk? Çünkü aşk bir ağacın kökleri ile dalları arasındaki bağın anlatımıydı.

Bir cesaret tanımı: Korkmaktan korkmadan duyguları yönetebilmek

17 Şubat Çarşamba2021 Her birimiz durmak ile gitmek arasında sınanırız. Hayatı ikilem içinde yaşarız gerçekte, Hz. Musa’nın yaşadığı her birimizin ömründe defalarca tecrübe ettiğidir: Durmak ile gitmek arasında denendiğimiz her durumda Musa’nın annesiyizdir

Modern dünyada dindarlık: Dinler altın çağlarını yaşıyor olabilir mi?

02 Şubat Salı2021 Din modernleşme ile birlikte daha geniş bir yayılma hızına kavuştu, toplumlar dinleriyle tanışma sürecine girdi: Daha önce dindar idiler, şimdi bilgili dindar olmaya başladılar. Dinin bu gelişim süreci “arızi” bir durum veya bir yanılsama değilse, bir paradoks ile karşı karşıyayız: Din bugün bütün dünyada altın çağını yaşıyor olabilir.

Müslüman dünyada evrensel başarı sorunu ve entelektüel savrulmalar

15 Aralık Salı2020 Konu veya alan ne olursa olsun evrensel başarı listesine girebilecek isimlerden yoksunluk Müslüman toplumları asrın dışına iteliyor. Herhangi bir alanda “evrensel” isimler çıkarmadaki başarısızlıklar kaderimiz olduğu sürece “fobik” görüleceğimiz kesindir.

Himmeti buğdaya döndürmek: Tasavvuf ve iktidar arzusu

17 Kasım Salı2020 Din bize erdemlere erdikten sonra daha önce bir kere terk ettiğimiz iktidara tekrar dönmemeyi salik verir; çünkü dindarlikla yapilabilecek en kötü iş, dünyevi bir iktidar inşa etmek ve güç devşirmektir. Bu yüzden hemen bütün peygamberler “sizden bir şey istemiyorum” diyerek tebliğe başlar.

Dört yıl sonra 15 Temmuz şehitlerini yad ederken: İhaneti kader görmemek

17 Temmuz Cuma2020 15 Temmuz, ülkemizin “kilid-i mülk-i İslam” (İslam ülkesinin kilidi) olduğu gecenin adıdır. O kilit açılsaydı İslam memleketi düşecek, kilit korunduğunda istikbale umutla bakabilecekti.

Adem ve Havva meselesi hakkında: Metafizik olmadan cinsiyet meselesi konuşulabilir mi?

11 Haziran Perşembe2020 Din üzerinde düşünenlerin “meleklerin cinsiyetini tartışan rahipler” hâline gelmek korkusu dinin kadim konularını ele almayı engelliyor. Her ne olursa olsun insan sorununu ele alabileceğimiz çerçeve kadın-erkek meselesini metafizik zeminde yorumlayabileceğimiz çerçeve olacaktır. Böyle yapabilirsek kadın-erkek olmanın anlamını ve imkânlarını konuşma zemini bulabiliriz.

İnsanın en büyük ailesi: Tabiat ve evrensel akrabalıklar

18 Mayıs Pazartesi2020 Bir insanın doğumu evrenin var olması mesabesinde büyük bir mucize ve benzersiz hadisedir çünkü insan evrenin anlamı ve ruhudur.

Helal ile haram nasıl ayrışır: Hükümleri ahlak yoluyla öğrenmek

13 Nisan Pazartesi2020 Helal rızık Allah’a giden yolun azığı hâline gelerek takva ile özdeşleşir: ‘Azık alın! Dikkat edin en hayırlı azık takvadır.’

Mehdi ve Mesih inancı çerçevesinde İnsanın ölümü dünyanın ölümüdür

12 Mart Perşembe2020 Hz. Peygamber “ahir zaman nebisi” olarak nitelenince, kıyamete bir tarih kondu; kopacağı vakti değil, kopmaya başladığı vakti onunla bildik. Hadislerde ve dinî metinlerde öyle bir kıyamet tasavvuru işlenir ki neredeyse “eli kulağında” diyebileceğimiz bir durum söz konusudur.

Geleneksel tıbbı nebevi saymak mümkün mü?

17 Şubat Pazartesi2020 Modern tıbba ‘muhalefet’ ve ‘kayıt dışı tıp’ insanları sürekli kuşkucu kılıyor; modern tıbbın iddialarına karşılık geleneklere dönme arzusu güçleniyor. Bu tavır doğru mudur, değil midir, ayrı bir mesele! Asıl sorunlardan biri modern tıbbın “dinî” gerekçeler üzerinden eleştirilmesidir.

Tanrı ideal güzelliktir

14 Ocak Salı2020 Güzellik var olmamız, inayete ve lütfa mazhar olmamız, varlığı bilmemiz ve görmemiz demektir. Ezelden aşina olduğumuz güzellik bilgisi, en güzeli ve en mükemmeli bulalım diye bize ihsan edilmış yol azığıdır.

“Filin bütünü”nü görene övgü olarak Mevlâna’yı okumak

16 Aralık Pazartesi2019 Mevlâna telakkimiz hikâye anlatan bir dede ile hazır cevaplarıyla imdada yetişen bir söz ustası arasında gider gelir. Mevlâna üzerindeki ilgide, bilginin yerini duygunun alması büyük düşünürün zihin dünyasını şekillendiren mirası hesaba katmamamızdan kaynaklanır.

Ergenekon destanını okuma denemesi (2): Dağın demirinden şehir kurmak

25 Kasım Pazartesi2019 Kendini tanıyan insan en güçlü insandır çünkü aradığını bulmuş, gayesine ermiş, arzularını yönetebilmiş, saadete nail olmuştur. Böyle bir insan gerçek hükümdar, İbn Sina’nın ifadesiyle “yeryüzünün sultanı”, sufilerin ifadesiyle ise “hakiki insan”dır.

Ergenekon destanını okuma denemesi (1): Dağları aşarak millet olabilmek

30 Ekim Çarşamba2019 Modern yaklaşımlar, destanların abartılı anlatımlarının ve “basit” dillerinin ötesinde saklanan hakikati izhar ederek, insanın yeryüzündeki serüveninin zamanı ve mekânı aşan boyutlarını bize gösterdi. Destanlarda anlatılan her birimizin bireysel ve müşterek kaderidir.

Ergenekon Destanını Okuma Denemesi (1): Dağları aşarak millet olabilmek

09 Ekim Çarşamba2019 Modern yaklaşımlar, destanların abartılı anlatımlarının ve “basit” dillerinin ötesinde saklanan hakikati izhar ederek, insanın yeryüzündeki serüveninin zamanı ve mekânı aşan boyutlarını bize gösterdi. Destanlarda anlatılan her birimizin bireysel ve müşterek kaderidir.

İnsan özgürlüğünün genel çerçevesi: Neyi bilebiliriz ve neyi yapabiliriz tartışmasını hatırlamak

27 Ağustos Salı2019 Mutlak ve mükemmel anlamda özgür olan Allah’tır. Bu bakımdan özgürlüğün bilgisi Allah’tan bize geldiği gibi özgür olmak, Allah gibi bilmek, O’nun gibi güçlü-kudretli olmak, O’nun gibi yapabilmek demektir.

Kalp aklın baktığı yere bakmaz

15 Mayıs Çarşamba2019 Modern çağlarda aklın tanımı daha belirsiz olsa bile, en azından günlük hayatta ahlak ile akıl arasındaki irtibatı kabul ederiz. Bizim için akıllı olmak ahlaklı olmayı gerektirir. Dinî düşünce ise tam olarak buradan hareket ederek akıl ile ahlak arasındaki ilişkiyi bir tamamlanma ilişkisi şeklinde tesis eder.

YENİ YAZILAR

Birol Biçer

VATİKAN JORGE MARIO BERGOGLIO HRİSTİYANLARIN RUHANİ LİDERİNİN BAR FEDAİSİ OLARAK PORTRESİ Katoliklerin ruhani lideri Jorge Mario Bergoglio ya da Papa Francis geçmişi hakkında hiçbir şeyi saklamaya...

Hakkı Öcal

Artık her türlü gelişmişliğimizin ölçütü, tükettiğimiz ve ortaya çıkarttığımız atık değil mi? Tükettiğin kadar modernsin; geride bıraktığın artık kadar çağdaşsın.

İbrahim Altay

Mecnun'un ancak adı var Acıklı olan şuydu ki kimsenin, neredeyse kimsenin, hakikatte ne olup bittiği ile alakası kalmamıştı. İbrahim Efendi anladı ki Leyla fosforlu kedi gözü gibi kendisini hipnotize...

Sena Subaşı

Bugün bütün çocuklar, reklam bombardımanının eşlik ettiği tüketici bir dünyaya gözlerini açıyor. Bu karmaşada ruhsal ihtiyaçlarının göz ardı edilmemesi gerekiyor. Bu sorumluluksa en başta ebeveynlere düşüyor.

Ayşe Eyyüpkoca Atila

Sümeyra Keleş Yerkel, tarih mezunu, sosyoloji ve medya/iletişim bölümlerinde yüksek lisans yapmış, uzunca bir süre TRT World’de çalışmış, Kültür ve Turizm Bakanlığında bakan danışmanlığı gibi kimi görevler yürütmüş, halihazırda medya veri analisti olarak çalışan, msu gibi bir özgeçmişe sahip biri. Ama bütün bunların dışında Sümeyra’nın herkesin bilmesini istediğim bir başka hikâyesi var. Sümeyra iki evlat annesi. Biri özel… Yerkel’in ve dolayısıyla Emir Zahit’in hikâyesinin peşine düştüğümden bu yana tarif etmekte güçlük çektiğim bir yumru taşıyorum boğazımda. Kurucu ortağı olduğu, “özel çocuk” sahibi anne olmanın getirdiği duygu ve deneyimlerinini paylaştıkları Hemhâl Podcast’lerini, uzunca bir süre mutfakta çalışırken, trafikteyken dinledim. Sonunu bilmeme rağmen onlarca kaydın sonunu kaygı içinde bekledim. Çok kez kalakaldım, öylece. O tutulmayı yine Sümeyra ve Hemhâl Podcast ortağı Ümran’ın her şeye rağmen şükür dolu sesleri bertaraf etti. Hele, “Emir Zahit’i Yolcularken” bölümü… Arabayı sağa çektim. Bir süre kaldım orada. İnsanlığımın, anneliğimin derinliğiyle yüzleşmemi sağlayan cinstendi. Hayatı normal, sağlıklı akışında yaşayan insanları alabora edecek türden bir hikâyenin içindeydim resmen. “Beklenen bir olay olarak görülen ölüm, bekleyişe son vermeye muktedir değildir.” diyordu Borgna. Bunu gördüm; Emir Zahit’in ölümü Sümeyra’nın bekleyişine son vermemiş. Bilakis, sabır ve tevekkül içinde bekleyen bir anne görüyorum hâlâ. Her birimiz anneliğe dair edindiği deneyimi avucunda tutsun evet, fakat şimdi bir başka göz ve kulakla bir özel çocuk annesini, Sümeyra’yı dinleyelim… Çünkü inanıyorum ki bu hem bize hem her gün yanımızdan geçen başka özel gereksinimli çocuk annelerine, hem de Sümeyra’ya iyi gelecek.

Ayşe Kaya Göktepe

Tükenmişlik sendromunun bir psikolojik rahatsızlık olarak önümüze düşmesi işten bile değil… Yaşamın tek amacının mutluluk ve maksimum hazza ulaşmaktan geçtiği düşüncesine dayanan radikal hedonizm endüstrileşme ile beraber hayatımızın zeminine oturdu.

Dilek Güngör

Son dönemde vatandaşın bir numaralı gündemi zincir marketler… Döviz kurlarının sabit gitmesine, benzin fiyatlarının düşmesine, üretimde finansman maliyetlerinin indirilmesine rağmen temel gıda ve...

Enis Doko

Eğer insanlık şu anki gibi yaşamaya devam etmek istiyorsa, yani tüketimde herhangi bir değişikliğe gitmezse, dünyanın ihtiyacımızı karşılaması için nüfusun 4,5 milyara düşmesi lazım.

İsmail Erdoğan

Üretim biçimlerindeki değişim insanoğlunun hayatını ve binlerce yıllık geleneklerini kökten değiştirdi. Sanatın da bundan nasibini alması kaçınılmazdı. Sanat hayat demekti ve hayata dair değişim sanatta doğrudan karşılık buluyordu.

Tuba Kaplan

Modern dünyada ilişki biçimleri, tercihleri değişmeye başladı. Ne de olsa insan değişiyor, dönüşüyor. Artık çiftlerin kurduğu ilişkiler uzun soluklu ve nitelikli olamıyor. Vefanın, dostluk duygusunun, sabrın, ailede özverinin ve birçok değerin yerinden oynadığı, üzerimize ağır geldiği bir dönemden geçiyoruz. Şunu açıkça söylemek mümkün: Modern insanın tüketim güdüsü kendinde bir dönüşüme sebep oldu ve bu da ilişkilerini etkiledi. Bu durum beraberinde birçok sorunu da getiriyor. Boşanmalar artırıyor, “single mom” ve “single dad” denilen yalnız ebeveynler çoğalıyor. Yeni tip aile modelleri oluşuyor. Bireysel tercihler ve yalnızlıklar çoğalıyor. Yoksa tüketim çağında insanlar birbirlerini de mi hızla tüketiyor? Aşk, ilişki ve sevgilerin ömrü neden kısa sürüyor? Peki, şimdi ne olacak? Aile Danışmanı Saliha Erdim, Aile Danışmanı ve Psikoterapist Habibe Aykan, Uzm. Psikolog Muhammet Genç’e Lacivert okurları için sorduk: Bu çağın tüketim güdüsü insan ilişkilerine nasıl yansıyor? Aşkın ömrü gerçekten üç yıl mı?

BİZE ULAŞIN