Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) tarafından 24-25 Kasım 2014 tarihleri arasında İstanbul'da Kadın ve Adalet Zirvesi düzenlendi. Zirveye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Ayşenur İslam, Birleşmiş Milletler Türkiye Bölge Temsilcisi Ingibjorg Gisladottir ve dokuz ülkeden bakan veya yardımcıları ile çok sayıda akademisyen, yazar, gazeteci ve sivil toplum temsilcisi katıldı. I. Uluslararası Kadın ve Adalet Zirvesi'nde; Siyasette ve Karar Mekanizmalarında Kadın, Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Adalet ve Eşitlik, Çalışma Yaşamı ve Cinsiyet, Medyada Kadın İstismarı, Kültürel Kodlar ve Ötekileştirme Nedeni Olarak Cinsiyet, Kadına Yönelik Şiddet, Savaş Mağduru Göçmen ve Mülteci Kadınlar, Kadın Ticareti ve Kaçakçılığı gibi konular ele alındı ve farklı ülkelerden katılımcılar tarafından farklı boyutlarıyla tartışıldı.
KADEM Başkanı Sare Aydın, zirvede yaptığı konuşmada kadına yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyet adaleti üzerinde durdu. Kadının ilerlemesinin toplumsal adaletin bir şartı olmakla birlikte sadece bir kadın meselesi olmadığını, kadın meselesinin aynı zamanda demokratik, adil ve kalkınmış bir toplumu inşa etmenin tek yolu olduğunu vurgulayan Aydın, "Toplumsal cinsiyet adaletine uymayan, düzene müdahaleyi eşitlik üzerinden götüren feminizm ve çeşitli fikirsel okumalar günümüzde de devam etmektedir. Dünyanın birçok yerinde yasalar önünde gerçekleşen kadın-erkek eşitliği, ne yazık ki sosyokültürel, siyasal ve ekonomik alanda adalet açısından yeterli bir değişim ve sonuç sağlayamamıştır. Kadınlar tarafından verilen bu önemli hak mücadelesinin farkında bir sivil toplum örgütü olarak, geldiğimiz noktada esas olanın, cinsler arasındaki eşitlikle değil, toplumsal cinsiyet adaleti ile mümkün olduğunu görmekteyiz" şeklinde konuştu.
İki gün süren programın ardından, konuşmaların ve tartışmaların odaklandığı ortak noktalar tespit edilerek 12 maddelik Kadın ve Adalet Zirvesi Sonuç Bildirisi yayınlandı. Bildiride uzlaşılan maddeler şu şekilde:
1. Kadınla erkek arasındaki ilişkide, haklar bakımından eşitliği, ancak toplumsal yükümlülüklerin ve rollerin dağıtımı bakımından adaleti dikkate alan bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Farklılıkları dikkate almadan baskın grupların değerleri üzerinden sağlanan eşitlik, bazı durumlarda dezavantajlı olan grupların aleyhine sonuçlanabilmektedir. Günümüzde eşitlik üzerinden takip edilen politikalara rağmen, kadınların siyasette, karar mekanizmalarında ve ekonomik yaşam alanında erkeklerle eşit konuma sahip olamadıkları bir gerçektir. Kadınların çok yönlü mağduriyetini dikkate alan adaletli bir yaklaşım bu bakımdan büyük önem taşımaktadır.
2. Kadınlar dünyanın birçok yerinde siyaset ve karar mekanizmalarının yanı sıra, toplumsal hayata katılım konusunda da erkeklere göre geri durumdadırlar. Kadınların siyasal ve toplumsal hayata ve karar mekanizmalarına yeterince katılamaması, çeşitli sosyal, kültürel ve siyasal engellerden, kısıtlı imkânlardan ve sınırlı fırsatlardan kaynaklanabilmektedir. Kadınların toplumsal ve siyasal yaşamda ve karar mekanizmalarında hak ettikleri yeri almalarını sağlayacak politikalara bu bağlamda ihtiyaç vardır.
3. Toplumdan topluma farklılık göstermekle birlikte, kadınlar iş yaşamında çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Çalışan kadın, geleneksel rollerden kaynaklanan yükümlülüklerle, kamusal alandaki yükümlülüklerini birlikte göğüslemek zorundadır. Bu da kadınların iş yaşamında üst basamaklara doğru giderek geride kalmasına yol açan bir tabloyla sonuçlanmaktadır. Ayrımcılık, mobbing, düşük statülü işlerde çalışma ve düşük maaş gibi sorunlar çalışan kadının çalışma yaşamında karşılaştığı belli başlı sorunlardır.
4. Kadınların, dünyanın birçok yerinde yaşadıkları sorunların temelinde, eğitim imkânlarına yeterince ulaşamamaları yer almaktadır. Eğitim düzeyinin gelişmişliği, çalışma yaşamına, toplumsal ve siyasal katılıma, kültürel faaliyetlere ve kendini gerçekleştirme yollarına doğrudan etki etmektedir. Bu bakımdan kadınların ilk, orta ve yüksek eğitimini öngören destekleyici ve teşvik edici politikalar büyük önem arz etmektedir.
5. Dünyanın birçok yerinde medya, kadın bedenini cinsel bir objeye dönüştürerek kadını metalaştırılmakta ve nesneleştirmektedir. Medya bir yandan standart ve ideal bir tip sunarak tüm kadınları bu tipe özenmeye zorlamakta; bir yandan da tüketilen, pazarlanan tüm objeleri kadın bedeni üzerinden pazarlayarak kadını cinsel bir objeye dönüştürmektedir.
6. Kadın bedeni, benzer biçimde bütün sektörlerin, mal ve hizmetlerin reklamında, tanıtımında ve pazarlanmasında cinsel bir obje olarak kullanılarak metalaştırılmaktadır. Kadın bedeni üzerinden üretilen ve yönetilen algı, kadını bir tüketim malzemesi haline getirmekte ve cinsel bir objeye dönüştürmektedir. Bu da kadının, pazar ve tüketim sarmalı içinde istismarı anlamına gelmektedir.
7. Kadınlar dünyanın her yerinde değişik nedenlerden dolayı ayrımcılığa maruz kalmakta ve dışlanmaktadırlar. Kadınların ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalışı sadece cinsiyetinden kaynaklanmamaktadır. Aynı zamanda dinî, etnik, sınıfsal ve ırksal gibi çok farklı nedenlerden dolayı kadınlar ayrımcılığa maruz kalmakta ve dışlanmaktadırlar. Bazı durumlarda kadınlar bizzat başka kadınlar tarafından ezilmekte, dışlanmakta ve hak mağduriyetine uğrayabilmektedirler.
8. Şiddet, kadınların dünyanın her yerinde karşı karşıya kaldıkları önemli sorun alanlarından biridir. Kadına karşı şiddet, psikolojik baskı, aşağılama, cinsel taciz, ayrımcılık, istismar, dayak ve nihayetinde ölüme kadar uzanan geniş boyutu olan bir sorundur. Kadınlar, hem aile içinde, hem de kamusal alanın her cephesinde; sokakta ve iş yerinde şiddete maruz kalabilmektedirler.
9. Adalet Zirvesi'nin, Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü olan 25 Kasım tarihinde gerçekleştirilmiş olması anlamlıdır. Bugünü, kadına yönelik şiddete karşı duyarlılık, farkındalık ve bilinç geliştirmek için bir fırsat olarak kullanmak gerekir. Ancak kadına karşı şiddetle mücadeleyi sadece bir günle sınırlı tutmayıp tüm zamanlara yaymak önemlidir. Siyasetçilerin, yöneticilerin, karar vericilerin, sivil toplum örgütlerinin, medyanın ve nihayetinde toplumun bu sorunu gündeminde canlı tutması ve bununla mücadele etmesi önemlidir.
10. Dünyanın birçok bölgesinde savaş ve şiddet olayları yaşanmakta, bunların sonucunda çok sayıda insan yurdundan ve yerinden edinilerek göçmen durumuna düşmektedir. Savaş ve şiddetin en önemli mağdurları hiç kuşkusuz kadınlar ve çocuklardır. Kadınlar, çocuklarıyla birlikte evsiz duruma düşmekte, sağlıksız çevre koşullarında yaşamaya mahkûm edilmekte, sağlık ve beslenme sorunlarıyla karşı karşıya kalmakta, gerekli eğitim ve sağlık koşullarından yararlanamaz duruma düşmektedirler. Bu bağlamda Türkiye'ye sığınmış olan 1.5 milyonu aşkın Suriyeli göçmenin durumunu uluslararası aktörlerin ve kurumların dikkatine sunmak büyük önem taşımaktadır.
11. Kadın ticareti ve insan kaçakçılığı, kadınların yaşadığı şiddetin dramatik boyutlarından birini oluşturmaktadır. Bu sorun aynı zamanda küresel bir boyut kazanmış durumdadır. Kadın ticareti, çoğu zaman kadınların kendi isteklerinin dışında dahil oldukları bir mağduriyet sarmalıdır. Kadınlar kaçırılarak veya kandırılarak insan tacirlerinin eline düşmekte ve zorla çalıştırılmaktadırlar. Kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, tüm toplumun bu sorunla çok yönlü olarak mücadele etmesi ahlaki bir gerekliliktir.
12. Günümüz dünyasında gerek Türkiye'de, gerekse dünyanın değişik yerlerinde kadınlar eşit yasalara ve politikalara rağmen toplumsal yaşamın her alanında erkeklere göre geri planda yer almaya devam etmektedirler. Kadınların siyasette, karar mekanizmalarında, iş yaşamında, toplumsal yaşamda ve ailede güçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Güçlü kadının, güçlü aile ve nihayetinde güçlü toplum olduğunu unutmamak gerekir.
