Roman gerçekliği ve ‘gerçek gerçeklik’

"Kimi yazarlar önceleri birbirlerini hiç tanımayan ya da ismen tanıyan gerçeklik düzlem veya düzeylerini daha geleneksel düzlemlere tercih etmek yoluyla insanlığa bakış açımızı genişletirler. Üstelik bunu hem nicelik hem de nitelik yönünden yaparlar. Virginia Woolf, Joyce, Kafka ve Proust gibi yazlar kavrama gücümüzü ve duyarlılığımızı güçlendirerek gerçeklik denen sonsuz sersemliğin içinde, önceleri görmezden geldiğimiz ya da eksik, basmakalıp bilgilerle değerlendirdiğimiz düzlem ve düzeyleri tespit etmemizi sağlarlar…"
İlle de bir cevabı olması gerekiyorsa, 'Roman neden okunur?'a verilmiş en güzel cevaplardan biri aslında bu… Ünlü Perulu yazar Mario Vargas Llosa'nın Genç Bir Romancıya Mektuplar kitabından bu alıntı… Adı her ne kadar bir 'meslek içi çalışma' çağrışımı yapsa da, bütün edebiyat okurlarını yakından ilgilendiriyor bu önemli kitap. Roman yazmaya hevesli, 'var sayılan' bir genç edebiyat aşığına yazılmış kısa kısa mektuplardan oluşan kitap aslında romandaki gerçeklikle, yazarın tabiriyle "gerçek gerçekliğin" arasına gizlenmiş kesişme noktasındaki sırrı anlatıyor… Edebiyatın gerçeği dönüştürme, gerçeği daha etkili kılma gücünü ve bunu gizleyerek, katman katman, bir üslupla işleyerek hayatlar üzerinde iz bırakma ve hatta yön verme gücünü anlatıyor… Ve bunu dünyaca ünlü pek çok yazardan seçtiği alıntılarla yapıyor… Kafka'nın bizi, bir memurun bir sabah uyandığında nasıl bir böceğe dönüştüğüne inandırdığını, 'edebiyat silahı'nı nasıl ustaca kullandığını anlatıyor örneğin… Kaba saba hatlarıyla bir öykü olarak inanmayacağımız bir 'roman gerçekliği'nin içine 'gerçek gerçekliğin' nasıl gizlendiğini anlatıyor bu ve buna benzer örnekler üzerinden…